พัฒนาการของเด็กประถม กับการเรียนรู้ที่ไม่สิ้นสุด ในปี 2024

พัฒนาการของเด็กวัยประถมเป็นวัยแห่งการเตรียมพร้อมทั้งด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม รวมถึงสติปัญญาโดยการเรียนรู้ของเด็กวัยนี้จะมีประสิทธิภาพเป็นอย่างมาก โดยน้อง ๆ จะเริ่มเรียนรู้กับสิ่งที่อยู่ใกล้ตัวเป็นลำดับแรกแล้วจึงนำไปเป็นประสบการณ์เพื่อหาสิ่งแวดล้อมที่อยู่ไกลตัวออกไป และการพัฒนาด้านอื่น ๆ ในเด็กประถมนั้นสิ่งสำคัญที่จะส่งผลต่อตัวน้อง ๆ เป็นอย่างมากเลยคือสิ่งแวดล้อมที่น้อง ๆ ได้ใกล้ชิดจะส่งผลต่อพัฒนาการต่าง ๆ ของเด็กที่เติบโตขึ้นทุกวันและเป็นส่วนสำคัญในการกำหนดทิศทางของเด็กในอนาคต

รูปแบบการเรียนรู้ของเด็กวัยประถม

เด็ก ๆ ในแต่ละช่วงวัยนั้นย่อมมีการเรียนรู้ที่แตกต่างกันออกไป แต่ในช่วงวัยของเด็กประถมนั้นมักอยากเรียนรู้สิ่งแปลกใหม่ที่ได้พบเจอเสมอ น้อง ๆ จะมีความกระตือรือร้น อยากรู้อยากเห็น ชอบสำรวจอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นการได้พบเจอสังคมใหม่ ๆ ในโรงเรียน วิชาเรียน กิจกรรมต่าง ๆ ที่ทางคุณครูผู้สอนได้มอบหมายให้ สิ่งเหล่านี้ที่เป็นสภาพแวดล้อมในการเรียนรู้ใหม่ ๆ จะทำให้น้อง ๆ สามารถคัดกรองในสิ่งที่ตนเองชอบได้ว่ามีความถนัดอะไร ชอบทำอะไร และสิ่งใดที่ไม่ค่อยถนัดเป็นพิเศษหรือไม่

ดังนั้น ผู้ปกครองควรสนับสนุนกิจกรรมสำหรับเด็กประถมที่ส่งเสริมการเรียนรู้ในทางที่ดีและสร้างสรรค์และควรอบรมหรือตักเตือนในสิ่งที่น้อง ๆ มีพฤติกรรมที่ไม่สมควร แต่ทัั้งนี้ทั้งนั้นก็ไม่ควรตีกรอบในการเรียนรู้ของน้อง ๆ หรือไม่ควรบังคับในการทำกิจกรรมมากเกินไป ผู้ปกครองควรมีอิสระให้น้อง ๆ ได้ลงมือทำในสิ่งต่าง ๆ หรือตัดสินใจในการเรียนรู้ในเรื่องที่สนใจด้วยตนเอง พวกเขาจึงจะรู้สึกสนุกในการเรียนรู้ สามารถช่วยเหลือตัวเองได้และมีพัฒนาการในด้านต่าง ๆ ที่ดีเหมาะสมกับวัยนั่นเอง

พัฒนาการเด็กวัยประถมแต่ละช่วงอายุ

ทักษะการเรียนรู้ของเด็กประถมนั้นจะเป็นลักษณะการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็ก คือ การประสานกันระหว่างกล้ามเนื้อมือและสายตา รวมไปถึงการทรงตัวโดยใช้กล้ามเนื้อขา การฝึกหยิบจับสิ่งของ การเขียนหนังสือ การเล่นบล็อกตัวต่อ รวมไปถึงการเทของเหลวลงในภาชนะไม่ให้หก กิจกรรมเหล่านี้ล้วนใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กทั้งสิ้น ซึ่งผู้ปกครองควรให้น้อง ๆ ได้ทำกิจกรรมเหล่านี้เพื่อส่งเสริมพัฒนาการที่เหมาะสมกับวัยให้กับน้อง ๆ ด้วยเช่นกัน

นอกจากนั้นเด็กประถมคือวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อมจากบ้านสู่โรงเรียน การส่งเสริมทักษะการเข้าสังคมในกลุ่มเพื่อน และทักษะทางภาษาเป็นเรื่องที่สำคัญเป็นอย่างยิ่ง ช่วงอายุของเด็กประถม 6-12 ปีนั้น ถือเป็นช่วงสำคัญของน้อง ๆ ในการเรียนรู้ทักษะชีวิต และพัฒนาการต่าง ๆ ทางด้านสติปัญญา (higher cognitive functions) การทำงานของสมองมีการพัฒนาอย่างรวดเร็วและเต็มประสิทธิภาพ 

ดังนั้น พฤติกรรมการเรียนรู้ของน้อง ๆ ในช่วงวัยนี้จึงมีการเปลี่ยนแปลงและแสดงให้เห็นถึงการเจริญเติบโตที่ค่อนข้างเด่นชัดในแต่ละขวบปี ซึ่งสามารถสรุปได้ดังต่อไปนี้

อายุ 6 ปี

น้อง ๆ ในวัย 6 ปี จะสามารถแยกแยะความแตกต่างระหว่างสิ่งของได้ จะสามารถจำรายละเอียดต่าง ๆ ได้มากยิ่งขึ้น มีความเข้าใจด้านมิติสัมพันธ์พื้นฐานอย่าง หน้า-หลัง บน-ล่าง และเริ่มรู้จักการแยกซ้าย-ขวา แต่ยังไม่เข้าใจในระยะทางความใกล้-ไกลของสถานที่ น้อง ๆ ยังมีความจดจ่อกับปัจจุบันเป็นหลัก มีสมาธิจดจ่อกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งค่อนข้างสั้น มีความสนใจที่หลากหลายแต่ยังไม่สนใจในความสำเร็จ

อายุ 7 ปี

น้อง ๆ ในวัยนี้จะมีความอยากรู้อยากเห็น สามารถจำเหตุการณ์ที่ผ่านมาได้ มีความรู้สึกอยากพยายามทำกิจกรรมต่าง ๆ ให้สำเร็จด้วยตัวเอง รู้จักความชอบหรือไม่ชอบในสิ่งต่าง ๆ มีสมาธิจดจ่อกับกิจกรรมยังค่อนข้างสั้น ถ้ามีงานหลายอย่างให้น้อง ๆ ทำ ควรจะแบ่งหรือกำหนดให้เป็นส่วน ๆ ไม่ควรให้พร้อมกันทีเดียว เพราะจะทำให้เด็กเบื่อและไม่มีความจดจ่ออยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง

อายุ 8 ปี

ในขวบปีนี้น้อง ๆ จะมีความอยากรู้อยากเห็นและเริ่มสนใจซักถามมากขึ้น ชอบทำสิ่งใหม่ ๆ ที่ตนไม่เคยทำมาก่อน มีสมาธิจดจ่อกับกิจกรรมนานขึ้น มีความสนใจที่จะทำงานให้สำเร็จ รู้จักความพิถีพิถันและรับฟังคำแนะนำมากขึ้น สามารถเข้าใจคำชี้แจงง่าย ๆ มีความสนใจในการเล่นต่าง ๆ สามารถแสดงละครง่าย ๆ ได้ และมีความสนใจจดจ่อในกิจกรรมนันทนาการต่าง ๆ ได้นานขึ้น 

อายุ 9 ปี

เด็กวัยนี้เป็นวัยที่รู้จักใช้เหตุผล สามารถตอบคำถามอย่างมีเหตุผล มีความรู้ในด้านภาษา และความรู้รอบตัวกว้างขึ้น ชอบเรื่องราวที่กล่าวถึงข้อเท็จจริง มีการสังเกตและรู้จักหาเหตุผลเพื่อนำไปแก้ปัญหา ในวัยนี้ต้องการอิสรภาพเพิ่มขึ้น สนใจที่จะสะสมสิ่งของ และจะเลียนแบบการกระทำต่าง ๆ ของคนอื่น

อายุ 10 ปี

วัยนี้เป็นวัยที่สมองกำลังพัฒนาเต็มที่ การเรียน การหาเหตุผล ความคิดและการแก้ปัญหาดีขึ้น สามารถตัดสินใจในสิ่งต่าง ๆ ได้ด้วยตนเอง เริ่มมีการไตร่ตรองก่อนตัดสินใจ มีความคิดริเริ่ม มีการสร้างมโนภาพเกี่ยวกับเวลาที่แม่นยำและกว้างขวางขึ้น ทำให้สามารถศึกษาประวัติศาสตร์สำคัญ วัน เดือน ปีได้ สามารถเข้าใจสิ่งต่าง ๆ ได้อย่างรวดเร็ว

อายุ 11-12 ปี

เป็นวัยประถมที่เน้นพัฒนาการด้านสังคมเป็นหลัก มีเพื่อนวัยเดียวกันเป็นกลุ่มก้อน บางคนจะเริ่มแสดงความสนใจในเพศตรงข้าม สนใจกีฬาที่เล่นเป็นทีม มีงานอดิเรก เริ่มมีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนและอาจส่งผลกับอารมณ์ ทำให้อารมณ์แปรปรวนได้ง่าย ในวัยนี้เป็นวัยประถมตอนปลายที่จะเห็นว่าความคิดเห็นของกลุ่มเพื่อนมีความสำคัญมากกว่าความคิดเห็นของผู้ใหญ่ ต้องการให้ผู้อื่นเข้าใจและยอมรับ จะมีความกังวล เริ่มเอาใจใส่การเปลี่ยนแปลงของร่างกาย  

ผลกระทบของสื่อต่อการเรียนรู้เชิงวิชาการ

สื่อเทคโนโลยีสารสนเทศในปัจจุบันนั้นสามารถเรียกได้ว่าเป็นช่องทางในการเรียนรู้ที่เปิดกว้างและเข้าถึงได้ง่ายที่สุด เด็กประถมในยุคนี้จึงมีทักษะด้านการใช้เครื่องมือคอมพิวเตอร์ที่มีการพัฒนาอย่างรวดเร็วและสูงขึ้นจากเด็ก ๆ ในยุคก่อน ๆ ซึ่งข้อดีคือสามารถจัดกิจกรรมเสริมพัฒนาการหรือกิจกรรมการเรียน-การสอนผ่านอินเตอร์เน็ต (e-learning) ที่สามารถเป็นประโยชน์ต่อน้อง ๆ ได้ โดยเฉพาะในกรณีที่น้อง ๆ มีข้อจำกัดทางร่างกายหรือปัจจัยอื่น ๆ ที่ส่งผลให้การเดินทางมีความยากลำบาก การใช้สื่อทางอินเตอร์เน็ตเป็นช่องทางด้านการเรียนรู้นั้น ช่วยในการลดข้อจำกัดของระยะทาง เวลาและสถานที่ในการเรียนได้ รวมไปถึงเนื้อหาสาระด้านวิชาการที่น้อง ๆ สามารถค้นหาได้มากมาย

เนื่องจากเด็กประถมในยุคนี้สามารถเข้าถึงข้อมูลได้อย่างรวดเร็ว ดังนั้น การที่จะให้น้อง ๆ ได้ฝึกฝนทักษะสำคัญต่าง ๆ เพื่อรับมือกับการเติบโตสู่โลกยุคโลกาภิวัฒน์ที่ข้อมูลมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ความก้าวหน้าของเทคโนโลยีและนวัตกรรมมีการพัฒนาไปอย่างก้าวกระโดดอย่างทักษะการรู้เท่าสื่อ(Information And Media Literacy Skills) จึงเป็นสิ่งจำเป็น นอกจากนี้ทักษะการแก้ปัญหาโดยใช้หลักการและเหตุผลก็จำเป็นอย่างมาก ซึ่งผู้ปกครองสามารถสร้างเสริมทักษะต่าง ๆ เหล่านี้ให้กับน้อง ๆ ได้ผ่านการจัดกิจกรรมนันทนาการเด็กประถมอย่างกิจกรรมที่ส่งเสริมพื้นฐานด้านการฝึกเขียนโค้ด หรือการแก้ปัญหาผ่านการสร้างผลงานต่าง ๆ เป็นต้น

การเรียนรู้ที่น่าสนใจสำหรับเด็กวัยประถมในยุคปัจจุบัน

ในยุคปัจจุบันที่โลกมีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ข้อมูลข่าวสารต่าง ๆ รวมไปถึงสื่อการเรียนรู้ต่าง ๆ สามารถเข้าถึงได้ง่ายมากยิ่งขึ้น และที่ควรเตรียมพร้อมสำหรับน้อง ๆ ในยุคนี้คือทักษะการรู้เท่าทันและการใช้สื่ออย่างสร้างสรรค์ โดยใช้ทักษะการคิดวิเคราะห์และทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณและเหตุผล โดยสามารถเสริมสร้างทักษะที่สำคัญเหล่านี้ให้กับน้อง ๆ ได้ผ่านกิจกรรม Coding คือ กิจกรรมเสริมทักษะที่ช่วยให้น้อง ๆ ได้ฝึกกระบวนการคิดทุกเรื่องอย่างเป็นเหตุเป็นผลโดยใช้ทักษะการแก้ปัญหาอย่างเป็นขั้นตอน โดยผู้ปกครองสามารถสร้างกิจกรรมสนุก ๆ โดยใช้ข้าวของเครื่องใช้ภายในบ้านก็สามารถทำได้

การเรียน Coding สำคัญต่อเด็กและสำคัญต่ออนาคตอันใกล้อย่างไร

การเรียน Coding สำคัญต่อเด็กประถมในยุคนี้เป็นอย่างมากเพราะน้อง ๆ ในวัยนี้เป็นวัยที่มีพัฒนาการเติบโตอย่างรวดเร็วในยุคดิจิตอลที่สื่อสารสนเทศมีบทบาทอย่างมากในการใช้ชีวิต สิ่งแวดล้อมในสังคม เพื่อน ๆ และอาจรวมไปถึงกิจกรรมการเรียนรู้ต่าง ๆ สำหรับเด็กในปัจจุบันล้วนใช้สื่อเทคโนโลยีสารสนเทศในการเข้าถึงแทบทุกสิ่ง 

ดังนั้น การที่น้อง ๆ จะต้องมีทักษะและความสามารถด้านการใช้เทคโนโลยีรวมถึงการคิดอย่างเป็นขั้นเป็นตอนโดยใช้เหตุผลและวิจารณญาณนั้นคือสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่ง โดยสามารถสร้างเสริมพัฒนาการของทักษะด้านนี้ได้ผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ในรูปแบบการ Coding เป็นหลัก และหากน้อง ๆ มีความสนใจในด้านนี้สามารถเรียนรู้การ Coding พื้นฐานได้ในรูปแบบ Block programming ซึ่งสามารถต่อยอดไปสู่การเขียนโปรแกรมในภาษาที่ซับซ้อนและสร้างนวัตกรรมต่าง ๆ ได้อีกในอนาคต

สรุป

ในปัจจุบันในมุมของการเรียนรู้ที่เปิดกว้างขึ้นจากการเข้าถึงสื่อต่าง ๆ ได้อย่างง่ายขึ้นนั้นเป็นสิ่งที่ดีในการสร้างเสริมพัฒนาการให้กับน้อง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพและเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้ปกครองควรส่งเสริมในทางที่สร้างสรรค์ แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องคอยเฝ้าระวังในเนื้อหาข้อมูลที่ไม่สมควรหรือไม่เหมาะสมกับวัย เนื่องจากน้อง ๆ ในช่วงวัยเด็กประถมนี้ยังไม่มีวุฒิภาวะและการไตร่ตรองที่รอบคอบเพียงพอต่อการเลือกรับหรือเสพข้อมูลต่าง ๆ และมีพัฒนาการที่รวดเร็วโดยส่วนใหญ่มักจะเลียนแบบสิ่งต่าง ๆ ที่พบเจอ น้อง ๆ อาจเลียนแบบในบางสิ่งที่ไม่เหมาะสมได้จากการเสพสื่อ ดังนั้น ผลกระทบของสื่อจึงเป็นเสมือนดาบสองคมที่มีทั้งประโยชน์และโทษ 

เรียน coding เด็ก ทักษะสำคัญในยุคปัจจุบัน 

หากผู้ปกครองต้องการส่งเสริมทักษะที่สำคัญในยุคใหม่ให้กับน้อง ๆ การเรียน coding ก็เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่ดีในการสร้างเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหาอย่างมีขั้นตอนและใช้เหตุผลวิเคราะห์ พิจารณาผ่านการสร้างผลงานในรูปแบบการ Coding หากผู้ปกครองเกิดคำถามว่าจะให้น้อง ๆ เรียน coding ที่ไหนดี?

เรียน Coding กับสถาบัน Code Genius ซึ่งเป็นสถาบันสอน Coding สำหรับเด็กโดยเฉพาะ เรามีหลักสูตรที่ส่งเสริมให้น้อง ๆ ได้ลงมือปฏิบัติในสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเอง ไม่ว่าจะเป็นออกคำสั่งคอมพิวเตอร์ การคิดโปรเจกต์ การต่อวงจร ซึ่งสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้เป็นการสัมผัสประสบการณ์เรียนรู้รูปแบบใหม่ที่กระตุ้นการเรียนรู้ให้เกิดประสิทธิภาพ พร้อมสร้างความภาคภูมิใจที่สามารถสร้างสรรค์ผลงานของตนเองออกมาได้สำเร็จ