หลาย ๆ คนก็คงจะเห็นด้วยกับคำกล่าวที่ว่าการเรียนรู้ไม่มีที่สิ้นสุดนั้นคือเรื่องจริง เห็นได้จากการที่โลกยุคปัจจุบันก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว หากผู้คนไม่คิดที่จะพัฒนาตนเองหรือไม่คิดที่จะหาความรู้เพิ่มเติม ยึดติดแต่สิ่งเก่า ๆ ก็อาจทำให้ตนเองนั้นถูกเรียกว่ากลุ่มคนล้าหลังหรือคนหัวโบราณได้ เพราะคนที่หยุดเรียนรู้แล้วนั้นย่อมยากที่จะตามโลกยุคใหม่ได้ทัน ดังนั้นหากต้องการเป็นบุคคลที่ก้าวตามโลกนี้ได้ทันเพื่อคว้าโอกาสสู่การประสบความสำเร็จในชีวิตจะต้องมีความใฝ่รู้ตลอดเวลา ซึ่งเป็นแนวคิดของ Lifelong learning ที่เราจะมาพูดถึงกันในวันนี้นั่นเอง

Lifelong learning คืออะไร?

การเรียนรู้ตลอดชีวิต หรือ Lifelong learning คือ แนวคิดที่ทำให้บุคคลเกิดแรงจูงใจในการเรียนรู้ด้วยตนเองได้อย่างไม่รู้จบ เนื่องจากมีแรงผลักดันในการเรียนรู้เพื่อต้องการพัฒนาตนเองและเติมเต็มความรู้ในส่วนที่ขาดหายไปให้ครอบคลุมต่อการประกอบอาชีพหรือการดำเนินชีวิตมากขึ้น ซึ่งการเรียนรู้ในรูปแบบ Lifelong learning นั้นครอบคลุมความรู้ทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นความรู้รอบตัวหรือความรู้ในหน้าที่การงาน โดยบุคคลที่มีMindsetที่รักในการเรียนรู้ตลอดชีวิตนั้นจะชื่นชอบในการหาข้อมูลด้วยตนเองโดยไม่ต้องให้ใครมากระตุ้นให้เรียน

และการเรียนรู้ตลอดชีวิต หรือ Lifelong learning นั้นสามารถจำกัดความได้ง่าย ๆ ว่า “การเรียนรู้ไม่ได้เกิดขึ้นแค่ในห้องเรียนเท่านั้น” น้อง ๆ สามารถเรียนรู้ได้จากหลากหลายแหล่งข้อมูล และกิจกรรมการเรียนรู้สามารถเกิดขึ้นได้อย่างหลากหลาย

ทำไม Lifelong learning จึงสำคัญ?

เราสามารถพูดได้ว่า Lifelong learning คือ หนึ่งกุญแจสำคัญสู่ความสำเร็จ ดังนั้นจึงควรปลูกฝังให้น้อง ๆ มีนิสัยใฝ่หาความรู้อยู่ตลอดจนเป็น Lifelong learner หรือนักเรียนรู้ตลอดชีวิต ซึ่งความสำคัญของทักษะ Lifelong learning นั้นคือการที่น้อง ๆ จะได้มีทักษะความรอบรู้เท่าทันโลกตลอดเวลา การมีความรู้ในเรื่องต่าง ๆ นั้นมีส่วนเป็นอย่างมากที่จะช่วยให้น้อง ๆ ประสบความสำเร็จในการทำงานและการดำเนินชีวิตยุคดิจิทัล ดังนั้นจึงควรปลูกฝังแนวคิดที่ว่าชีวิตคือการเรียนรู้ สร้างความเข้าใจว่าพวกเขาเรียนไปเพื่ออะไร ทำไมจึงต้องเรียนในสิ่งเหล่านั้น และทำให้น้อง ๆ ไม่ได้มองว่าความรู้มีเฉพาะแค่ในห้องเรียนเท่านั้น

วิธีเริ่มต้นกับ Lifelong learning

หากผู้ปกครองต้องการปลูกฝังทักษะ Lifelong learning ให้กับน้อง ๆ ควรทำให้พวกเขารู้สึกว่าการเรียนรู้นั้นเป็นสิ่งที่สนุกและไม่น่าเบื่อ ผ่านการทำกิจกรรมการเรียนรู้ในรูปแบบ Active learning ที่เน้นการลงมือทำ ซึ่งจะจะช่วยทำให้น้อง ๆ สามารถจับต้นชนปลายเกี่ยวกับเนื้อหาสาระที่ได้เรียนรู้นั้นว่ามีความเชื่อมโยงกับสิ่งต่าง ๆ อย่างไร พร้อมทั้งยังเป็นการกระตุ้นความอยากรู้อยากลองของน้อง ๆ ซึ่งส่งผลให้การเรียนรู้เกิดประสิทธิภาพที่เพิ่มมากขึ้น นอกจากนี้ยังสามารถช่วยให้น้อง ๆ นำความรู้ที่ได้ไปปรับใช้กับสถานการณ์อื่น ๆ ได้อย่างเหมาะสมอีกด้วย 

การเรียนรู้ที่ไม่สิ้นสุดในชีวิตประจำวัน

การดำเนินชีวิตในแต่ละวันของน้อง ๆ อาจจะต้องพบเจอสิ่งใหม่ ๆ อีกมากมาย ซึ่งในบางสถานการณ์น้อง ๆ อาจยังขาดความรู้และประสบการณ์อีกมาก ดังนั้นการสร้างทัศนคติแบบ Lifelong learning จึงเป็นสิ่งสำคัญและควรสร้างให้เป็นนิสัย ซึ่งข้อดีของการเป็น Lifelong learner คือน้อง ๆ จะเกิดการค้นหาตัวเองและรู้ว่าตนถนัดหรือชอบอะไร อยากเรียนอะไร ตลอดจนอยากประกอบอาชีพในรูปแบบใดในอนาคต ซึ่งเป็นสิ่งที่จำเป็นจะต้องทำการทดลองและค้นหาในหลาย ๆ รูปแบบผ่านการเรียนรู้

นอกจากนี้การมีทักษะ Lifelong learning ยังช่วยให้น้อง ๆ เข้าใจตนเองในด้านที่ไม่ถนัดและทำใจยอมรับพร้อมกับพยายามหาทางพัฒนาในสิ่งนั้นให้เท่าทันผู้อื่นได้อย่างตรงจุด ซึ่งแนวคิดรูปแบบนี้เป็นพื้นฐานของทักษะ positive thinking ที่เป็นการมองเห็นข้อเสียในแบบที่น้อง ๆ สามารถยอมรับความจริงในจุดนั้นได้อย่างเข้าใจที่สุดเพื่อพยายามหาทางแก้ไขและพัฒนาตนเอง รวมไปถึงการพยายามมองหาข้อดีในเรื่องต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น

อยากเรียนรู้ตลอดชีวิตแบบ Lifelong learner ต้องมี Growth Mindset

Growth mindset คือ กรอบความคิดแบบพัฒนาขึ้นไป หรือการสร้างความเชื่อมั่นในความสามารถของตัวเองว่าสามารถเรียนรู้เรื่องอะไรก็ได้ไม่ว่าเรื่องเหล่านั้นจะเป็นเรื่องใหม่และยากแค่ไหนก็ตาม โดยไม่ปิดกั้นตนเองพร้อมที่จะพัฒนาตนเองอยู่เสมอ รวมถึงยินดีที่จะรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่นรวมถึงคำวิจารณ์เพื่อนำมาพัฒนาตนเอง ซึ่งเป็นรากฐานที่สำคัญของการมีทักษะ Lifelong learning หรือการเรียนรู้ตลอดชีวิตด้วยนั่นเอง

อยาก Lifelong learning ต้องเรียนให้เป็นด้วย Learning how to learn

หากน้อง ๆ ต้องการฝึกฝนและสร้างทักษะ Lifelong learning ให้เป็นนิสัยแต่เรื่องที่ต้องการทำความเข้าใจนั้นมีความซับซ้อนและทำความเข้าใจได้ยากจนเกิดความท้อถอยจนล้มเลิกในการเรียนรู้เรื่องนั้น ๆ ไป อาจะเป็นเพราะน้อง ๆ ยังไม่รู้ว่า“การเรียน” อย่างถูกวิธีและมีประสิทธิภาพนั้นควรทำอย่างไร น้อง ๆ ควรที่จะเข้าใจในแนวคิดของการเรียนรู้ Learning how to learn ที่จะช่วยให้น้อง ๆ เข้าใจในขั้นตอนของกระบวนการเรียนรู้ในเชิงวิทยาศาสตร์ และกระบวนการทำงานของสมอง ซึ่งหากน้อง ๆ สามารถเรียนรู้ได้อย่างถูกวิธีแล้วนั้น จะช่วยให้สามารถเข้าใจในเนื้อหาได้ง่ายขึ้นและเกิดแรงจูงใจในการเป็น Lifelong learner ต่อไป

อยากเรียนรู้ตลอดชีวิตต้อง Self-Learning (การเรียนรู้ด้วยตัวเอง)

การที่จะทำให้น้อง ๆ กลายเป็น Lifelong learner ได้นั้น เราต้องสร้างความเข้าใจแนวคิด การเรียนรู้ด้วยตนเอง หรือ Self-learning ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของทักษะ Lifelong learning ให้กับน้อง ๆ โดยน้อง ๆ จะต้องทำความเข้าใจว่าการเรียนรู้ด้วยตัวเองเป็นการศึกษาหาความรู้จากหลากหลายที่ด้วยตัวเองโดยไม่ต้องรอคุณครูหรือผู้ปกครองมาคอยสอนหรือป้อนข้อมูลให้ หลังจากที่ได้หาข้อมูลต่าง ๆ ด้วยตนเองแล้วจึงนำความรู้ที่ได้มาจากการเรียนรู้มาปรับใช้ในเรื่องต่าง ๆ เพื่อลองผิดลองถูก และพัฒนาจนเกิดความชำนาญ

สรุปการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong learning)

Lifelong learning หรือทักษะการเรียนรู้ตลอดชีวิตเป็นอีกหนึ่งกุญแจสำคัญที่จะพาน้อง ๆ สู่ความสำเร็จท่ามกลางความรู้ที่เกิดขึ้นใหม่ในทุก ๆ วัน และสภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทำให้การศึกษาเรียนรู้ไม่ได้จบแค่ในห้องเรียน ไม่ว่าในอนาคตข้างหน้าน้อง ๆ จะเติบโตเป็นวัยผู้ใหญ่หรือวัยชราก็ยังสามารถเรียนรู้ได้ตลอดชีวิตเพื่อให้เท่าทันโลกที่หมุนอยู่ตลอดเวลา