ในบทความนี้ Code Genius จะพาน้อง ๆ ไปทำความรู้จักและเข้าไปสำรวจ Blockly แพลตฟอร์มการเรียนรู้การเขียนโปรแกรมที่ออกแบบมาให้ใช้งานง่ายด้วยการลากและวางบล็อกคำสั่ง เรียนรู้วิธีการใช้งาน Blockly และการเชื่อมโยงประยุกต์การใช้งานร่วมกับแพลตฟอร์มอื่น ๆ เช่น Scratch, Microbit และ App Inventor เพื่อส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ที่มากยิ่งกว่าและเปิดโอกาสให้น้อง ๆ ได้ทดลองสิ่งใหม่ ๆ ด้วยตนเอง
Blockly คืออะไร
Blockly คือ แพลตฟอร์มการเขียนโปรแกรมแบบลากและวาง ที่ช่วยให้ผู้เรียนสามารถเข้าใจแนวคิดการเขียนโปรแกรมแบบบล็อกคำสั่งที่เชื่อมต่อกันอย่างไม่ซับซ้อนและไม่ต้องคำนึงถึงโครงสร้างใด ๆ โดยไม่จำเป็นต้องเขียนโค้ดด้วยภาษาโปรแกรม ซึ่งบล็อกต่าง ๆ ในโปรแกรม Blockly จะแทนคำสั่งโปรแกรมหรือฟังก์ชันที่แตกต่างกันไป เช่น การคำนวณ, เงื่อนไข, การวนซ้ำ และการเรียกใช้ฟังก์ชัน โดยบล็อกเหล่านี้สามารถเชื่อมต่อกันได้เหมือนกับชิ้นส่วนของเล่นตัวต่อ เมื่อประกอบบล็อกต่าง ๆ เข้าด้วยกันแล้ว ระบบจะสร้างโค้ดที่สมบูรณ์ในภาษาโปรแกรมที่กำหนด เช่น JavaScript, Python หรือ Dart
Blockly ถูกพัฒนาโดย Google เพื่อสร้างเครื่องมือการเขียนโปรแกรมแบบภาพ (visual programming) ซึ่งช่วยให้ผู้ใช้สามารถเขียนโค้ดโปรแกรมได้โดยไม่ต้องพิมพ์โค้ดจริง ๆ แต่ใช้การลากและวางบล็อกแทน Blockly ถูกใช้ในเครื่องมือการเรียนรู้การเขียนโปรแกรมหลายแห่ง เช่น MIT App Inventor และ Code.org ซึ่งช่วยให้นักเรียนและผู้เริ่มต้นสามารถเข้าใจแนวคิดการเขียนโปรแกรมได้ง่ายขึ้น โดยไม่ต้องกังวลกับข้อผิดพลาดที่เกิดจากการพิมพ์โค้ดแบบดั้งเดิม
จุดเด่นของ Blockly มีอะไรบ้าง?
Blockly เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพและน่าสนใจสำหรับการเรียนรู้และพัฒนาโปรแกรมสำหรับผู้ใช้ทุกระดับความสามารถโดยมีจุดเด่นมากมาย ได้แก่
- ใช้งานง่ายและเข้าถึงได้: Blockly เป็นโปรแกรมที่ใช้ระบบลากและวางบล็อกโปรแกรม ซึ่งช่วยลดความซับซ้อนในการเขียนโค้ด ทำให้ผู้เริ่มต้นสามารถเข้าใจและเรียนรู้พื้นฐานการเขียนโปรแกรมได้ง่ายขึ้น โดยไม่ต้องมีพื้นฐานการเขียนโค้ดมาก่อน
- สร้างโค้ดได้หลายภาษา: Blockly สามารถแปลงบล็อกที่ผู้ใช้สร้างขึ้นเป็นโค้ดในภาษาคอมพิวเตอร์ได้หลากหลายประเภท เช่น JavaScript, Python, PHP, Lua, และ Dart ทำให้ผู้ใช้สามารถเรียนรู้และใช้งานภาษาโปรแกรมต่าง ๆ ได้ง่ายขึ้น
- ส่งเสริมการเรียนรู้แนวคิดการเขียนโปรแกรมและใช้เป็นเครื่องมือการศึกษา: โปรแกรม Blockly เป็นโปรแกรมลากและวางที่ผู้ใช้จะได้เรียนรู้แนวคิดพื้นฐานของการเขียนโปรแกรมผ่านการสร้างและการพัฒนาโปรแกรมแบบง่าย นอกจากนั้น Blockly ยังสามารถนำไปใช้ได้ในหลายแพลตฟอร์มการศึกษา เช่น Code.org และ MIT App Inventor ทำให้เป็นเครื่องมือที่เหมาะสมสำหรับการเรียนรู้การเขียนโค้ด
- สามารถใช้งานได้ง่ายและมีข้อจำกัดน้อย: Blockly เป็น Open-source ซึ่งหมายความว่าผู้ใช้หรือนักพัฒนาสามารถปรับแต่งและขยายฟังก์ชันการทำงานของ Blockly ได้ตามต้องการ เพื่อนำไปใช้ในโปรเจ็กต์หรือใช้ในการพัฒนาแอปพลิเคชันต่าง ๆ
- รองรับหลายแพลตฟอร์ม: Blockly สามารถทำงานได้บนเว็บเบราว์เซอร์และแอปพลิเคชันบนอุปกรณ์เคลื่อนที่ ทำให้ผู้ใช้สามารถเข้าถึงและพัฒนาโปรแกรมลากและวางนี้ได้จากหลายอุปกรณ์
- รองรับการแก้ไขโค้ดแบบเรียลไทม์: ผู้ใช้สามารถเห็นการเปลี่ยนแปลงของโค้ดทันทีเมื่อมีการปรับเปลี่ยนบล็อกการเขียนโค้ด ทำให้การทดลองและแก้ไขโค้ดเป็นไปอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ
คุณสมบัติของ Blockly สำหรับเว็บไซต์
Blockly เป็นเครื่องมือที่ทรงพลังและยืดหยุ่นในการสร้างแอปพลิเคชันและเครื่องมือการเรียนรู้บนเว็บไซต์ โดยคุณสมบัติของ Blockly สำหรับเว็บไซต์ มีดังนี้
- การบูรณาการได้ง่าย: Blockly สามารถรวมเข้ากับเว็บไซต์ได้ง่ายโดยใช้ไลบรารี JavaScript โดยไม่ต้องมีการติดตั้งซอฟต์แวร์เสริม ทำให้การตั้งค่าและใช้งานบนเว็บไซต์เป็นไปได้อย่างสะดวกสบายและประหยัดเวลา
- ปรับแต่งได้: สามารถปรับแต่งบล็อกโปรแกรม เช่น สี ธีม และเลย์เอาต์ และส่วนต่อประสานผู้ใช้เพื่อให้เข้ากับรูปลักษณ์และความรู้สึกของเว็บไซต์ได้ รวมถึงการที่ผู้ใช้สามารถสร้างบล็อกที่กำหนดเองสำหรับฟังก์ชันที่ต้องการเฉพาะได้ด้วยเช่นกัน
- สร้างโค้ดได้หลากหลายภาษา: Blockly สามารถแปลงบล็อกของเว็บไซต์เป็นโค้ดได้ในหลายภาษาโปรแกรม เช่น JavaScript และ Python นอกจากนี้โปรแกรม Blockly ยังรองรับการแสดงผลในหลายภาษาที่ใช้ในการสื่อสารเพื่อเข้าถึงผู้ใช้ทั่วโลก
- ทำงานได้บนทุกเบราว์เซอร์หลัก: Blockly ทำงานได้บนเบราว์เซอร์ยอดนิยม เช่น Chrome และ Firefox ส่งผลให้ผู้ใช้สามารถบันทึกและโหลดโปรเจ็กต์หรืองานที่ทำบนเว็บไซต์และแก้ไขได้ทุกที่ทุกเวลาในทุกอุปกรณ์เพราะมีการแสดงผลโค้ดแบบเรียลไทม์ ช่วยให้ผู้ใช้สามารถเห็นผลลัพธ์ของการแก้ไขบล็อกในโค้ดได้ทันที
Blockly สำหรับระบบปฏิบัติการ iOS / ระบบปฏิบัติการ Android
Blockly เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพสำหรับการพัฒนาแอปบนมือถือทั้ง iOS และ Android โดยไม่ต้องมีความรู้การเขียนโค้ดมากนัก โดยคุณสมบัติของ Blockly สำหรับระบบปฏิบัติการ iOS และ Android ได้แก่
- พัฒนาแอปข้ามแพลตฟอร์ม: รองรับการพัฒนาแอปพลิเคชันที่สามารถทำงานได้ทั้งบน iOS และ Android ทำให้ผู้พัฒนาแอปสามารถใช้บล็อกโปรแกรมเพื่อสร้างแอปเดียวที่ใช้งานได้ทั้งสองระบบปฏิบัติการ
- รองรับการทำงานออฟไลน์: สามารถทำงานในโหมดออฟไลน์บนแอปพลิเคชันมือถือ ผู้ใช้สามารถพัฒนาและทดสอบโปรแกรมได้โดยไม่จำเป็นต้องเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต
- ใช้งานฟีเจอร์ของอุปกรณ์มือถือ: Blockly สามารถเข้าถึงฟีเจอร์ต่าง ๆ ของมือถือ เช่น กล้องและ GPS ซึ่งช่วยให้การทำงานมีความยืดหยุ่นและสะดวกสบาย ไม่ต้องหาอุปกรณ์เสริมมาเชื่อมต่อให้วุ่นวาย
- แปลงบล็อกเป็นโค้ดสำหรับมือถือ: บล็อกโปรแกรมที่สร้างใน Blockly สามารถแปลงเป็นโค้ดที่ใช้งานได้บน iOS และ Android เช่น Swift สำหรับ iOS หรือ Java/Kotlin สำหรับ Android
- ปรับให้เหมาะกับหน้าจอสัมผัส: โปรแกรม Blockly ถูกออกแบบมาให้ใช้งานได้ง่ายบนหน้าจอมือถือ โดยสามารถปรับอินเทอร์เฟซของ Blockly ให้เข้ากับหน้าจอสัมผัสของอุปกรณ์มือถือ ทำให้การลากและวางบล็อกโปรแกรมบนหน้าจอมือถือเป็นไปได้อย่างราบรื่น
- บันทึกและโหลดโปรเจ็กต์จากคลาวด์: ผู้ใช้สามารถบันทึกโปรเจ็กต์ของตนบนคลาวด์และเรียกใช้งานโปรเจ็กต์เดียวกันบนอุปกรณ์ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น iOS หรือ Android
การใช้งาน Blockly กับแพลตฟอร์มต่าง ๆ
การใช้งาน Blockly บนแพลตฟอร์มต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นการเชื่อมต่อกับ Scratch, การควบคุม Microbit, การสร้างโปรเจ็กต์ด้วย Arduino, หรือการพัฒนาแอปพลิเคชัน ทำให้ Blockly เป็นเครื่องมือที่เหมาะสมสำหรับทั้งการศึกษาและการพัฒนาซอฟต์แวร์จริง ด้วยความง่ายในการใช้งานและความยืดหยุ่น ทำให้ Blockly สามารถตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ได้หลากหลายรูปแบบ
การเชื่อมต่อ Blockly กับ Scratch
Scratch เป็นแพลตฟอร์มการเขียนโปรแกรมที่เป็นที่รู้จักสำหรับการเรียนรู้วิทยาการคอมพิวเตอร์เบื้องต้น โดยใช้บล็อกคำสั่งแบบลากและวางซึ่ง Blockly และ Scratch มีความคล้ายคลึงกัน ดังนั้นจึงสามารถนำมาใช้ร่วมกันได้เพื่อสร้างโปรเจคการเขียนโค้ดที่สนุกสนาน ถึงแม้ว่า Scratch จะมีระบบบล็อกของตัวเอง แต่ก็สามารถเชื่อมต่อกับ Blockly เพื่อขยายความสามารถการเขียนโปรแกรมได้เช่นกัน ตัวอย่างเช่น การใช้ Blockly เพื่อสร้างบล็อกใหม่ที่มีฟังก์ชันเฉพาะที่ต้องการสำหรับใช้ในโปรเจ็กต์ ในขณะที่ยังคงรักษาความง่ายในการใช้งานที่ Scratch มีไว้ได้นั่นเอง
การใช้ Blockly กับ Microbit
Microbit เป็นบอร์ดคอมพิวเตอร์ขนาดเล็กที่ออกแบบมาเพื่อการศึกษา โดยสามารถใช้ Blockly ในการเขียนโปรแกรมและควบคุมการทำงานของ Microbit ได้ง่าย ๆ ผ่านการลากและวางบล็อกคำสั่ง ผู้ใช้สามารถสร้างโค้ดเพื่อควบคุม LED บนบอร์ด, เซ็นเซอร์ต่าง ๆ, และการเชื่อมต่อกับอุปกรณ์อื่น ๆ ทำให้การเรียนรู้และการสร้างโครงการด้วย Microbit เป็นไปได้อย่างสนุกสนานและง่ายดาย
การสร้างโปรเจคด้วย Blockly และ Arduino
Arduino เป็นแพลตฟอร์มฮาร์ดแวร์โอเพนซอร์สที่นิยมใช้ในการพัฒนาระบบอิเล็กทรอนิกส์และโปรเจ็กต์ IoT ซึ่งโปรแกรม Blockly สามารถเชื่อมต่อกับ Arduino ได้เช่นกันเพื่อให้ผู้ใช้สามารถสร้างโปรแกรมที่ควบคุมอุปกรณ์ฮาร์ดแวร์ได้ง่าย ๆ โดยไม่ต้องมีความรู้การเขียนโค้ดแบบเดิมที่มีความซับซ้อน ผู้ใช้สามารถลากและวางบล็อกคำสั่งเพื่อสร้างโค้ดที่ควบคุมการทำงานของ Arduino ในการสร้างโปรเจค เช่น การเปิด/ปิดไฟ LED, การควบคุมมอเตอร์, หรือการอ่านค่าจากเซ็นเซอร์ต่าง ๆ ได้อย่างง่ายดายผ่าน Blockly
การพัฒนาแอปพลิเคชันด้วย Blockly
นอกจากการใช้งานบนฮาร์ดแวร์แล้ว Blockly ยังสามารถใช้ในการพัฒนาแอปพลิเคชันมือถือได้ด้วย โดยเฉพาะกับแพลตฟอร์มที่เน้นการพัฒนาแอปแบบง่าย ๆ เช่น MIT app Inventor และ Thunkable ผู้ใช้สามารถลากและวางบล็อกคำสั่งเพื่อสร้างแอปที่สามารถทำงานบนระบบปฏิบัติการ Android และ iOS โดยไม่จำเป็นต้องมีประสบการณ์ในการเขียนโค้ด แอปที่พัฒนาด้วย Blockly สามารถใช้งานฟีเจอร์พื้นฐานของอุปกรณ์ เช่น กล้อง, GPS, และการเชื่อมต่อกับอินเทอร์เน็ต ทำให้การพัฒนาแอปพลิเคชันด้วย Blockly นั้นเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังสำหรับการสร้างแอปพลิเคชันที่ใช้งานได้จริง
การเรียนรู้การเขียนโค้ดในประเทศไทยผ่าน Blockly
การเรียนรู้การเขียนโค้ดเป็นสิ่งที่มีความสำคัญมากขึ้นในประเทศไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคดิจิทัลที่เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทสำคัญในทุกด้านของชีวิต การใช้ Blockly เป็นเครื่องมือการเรียนรู้การเรียน coding ในไทยได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นเป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้ผู้เริ่มต้นสามารถเรียนรู้พื้นฐานการเขียนโปรแกรมได้อย่างง่ายดาย
1.การใช้ Blockly ในการสอนเขียนโค้ดในโรงเรียน
Blockly ถูกนำมาใช้ในโรงเรียนต่าง ๆ ทั่วประเทศไทยเพื่อสอนพื้นฐานการเขียนโปรแกรมแก่เด็กนักเรียน ตั้งแต่ระดับประถมจนถึงมัธยมโดยมีรูปแบบในการประยุกต์ใช้กับการสอนเขียนโปรแกรมสำหรับเด็กในช่วงระดับต่าง ๆ ผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ ดังนี้
- การเรียนรู้การเขียนโปรแกรมพื้นฐาน: โรงเรียนมักจะใช้ Blockly เพื่อสอนนักเรียนเกี่ยวกับแนวคิดพื้นฐานการเขียนโปรแกรม เช่น การวนลูป, การใช้เงื่อนไข, และการสร้างฟังก์ชัน ผ่านการลากและวางบล็อกคำสั่งที่เป็นมิตรต่อการเรียนรู้การเขียนโค้ดสำหรับเด็ก
- การพัฒนาทักษะการคิดเชิงตรรกะ: การใช้ Blockly ช่วยเสริมทักษะการคิดเชิงตรรกะของนักเรียน โดยการสร้างโปรแกรมผ่านบล็อกคำสั่งช่วยให้เข้าใจแนวคิดการเขียนโปรแกรมได้ง่ายขึ้น
- การสร้างโปรเจกต์กลุ่ม: นักเรียนสามารถทำงานร่วมกันในการสร้างโปรเจกต์กลุ่มโดยใช้การเขียนโปรแกรมแบบบล็อก เช่น การสร้างเกมง่าย ๆ หรือการพัฒนาแอปพลิเคชันที่ช่วยในการเรียนรู้ นอกจากนี้การทำงานร่วมกันภายในห้องเรียนยังช่วยเสริมทักษะการทำงานเป็นทีมและการแก้ปัญหาให้กับเด็ก ๆ ได้เป็นอย่างดีอีกด้วย
- การนำไปใช้ในโครงการพิเศษ: โรงเรียนบางแห่งใช้ Blockly เป็นส่วนหนึ่งของโครงการพิเศษ เช่น การสร้างโปรแกรมสำหรับงานแสดงนวัตกรรมหรือการแข่งขันการเขียนโปรแกรม เป็นต้น
2.การพัฒนาเกมด้วย Blockly
การพัฒนาเกมเป็นหนึ่งในกิจกรรมที่สนุกและน่าสนใจโดยการใช้ Blockly เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้ผู้เริ่มต้นสามารถเรียนรู้การเขียนโค้ดได้ผ่านสร้างเกม ของตัวเองได้อย่างง่ายดาย โดยแต่ละขั้นตอนในการ coding game นั้นสามารถนำ Blockly มาใช้งานได้ดังนี้
- การออกแบบเกมพื้นฐาน: Blockly ช่วยให้ผู้ใช้สามารถออกแบบเกมพื้นฐานผ่านการลากและวางบล็อกคำสั่งเพื่อสร้างกลไกการเล่นเกมและการตอบสนอง โดยเกมที่สามารถพัฒนาและสร้างขึ้นมาโดยใช้ทักษะพื้นฐานได้นั้น ยกตัวอย่างเช่น เกมปริศนา, เกมยิงปืน, หรือเกมแข่งรถ เป็นต้น
- การใช้ฟีเจอร์ของ Blockly: ผู้ใช้สามารถใช้ฟีเจอร์ต่าง ๆ ของ Blockly มาพัฒนาระบบเกมได้อย่างหลากหลาย เช่น การควบคุมการเคลื่อนไหวของตัวละคร, การสร้างคะแนน, และการจัดการเหตุการณ์ภายในเกม เช่น การชนกันของวัตถุ หรือการชนะเกม
- การเรียนรู้การพัฒนาเกม: การสร้างเกมด้วย Blockly ช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจหลักการพื้นฐานของการพัฒนาเกม เช่น การจัดการเหตุการณ์, การออกแบบระดับ (level design), และการจัดการข้อมูลของเกม
- การเผยแพร่เกม: หลังจากสร้างเกมเสร็จแล้ว ผู้ใช้สามารถแชร์เกมของตนกับเพื่อน ๆ หรือเผยแพร่ไปยังแพลตฟอร์มของชุมชนออนไลน์ ซึ่งช่วยส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์และความภาคภูมิใจในการสร้างผลงานได้อีกด้วยนั่นเอง
สรุป
Blockly คือ Library open-source ที่พัฒนาโดย Google เพื่อช่วยให้ผู้ใช้สามารถสร้างโปรแกรมผ่านการลากและวางบล็อกโค้ดโปรแกรมต่าง ๆ ในรูปแบบกราฟฟิก โดยบล็อกแต่ละบล็อกนั้นจะแทนคำสั่งในการเขียนโปรแกรม เช่น เงื่อนไข การวนซ้ำ และการคำนวณ โดยไม่ต้องเขียนโค้ดด้วยตนเอง
Blockly สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในแพลตฟอร์มการเรียนรู้พื้นฐานการเขียนโปรแกรมหลายแห่ง เช่น Code.org และ MIT App Inventor ทำให้ผู้เริ่มต้นสามารถเข้าใจแนวคิดการเขียนโปรแกรมได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ Blockly ยังสามารถแปลงโครงสร้างของบล็อกที่สร้างขึ้นเป็นโค้ดภาษาคอมพิวเตอร์ต่าง ๆ เช่น JavaScript, Python หรือ PHP ได้อย่างอัตโนมัติ ซึ่งทั้งหมดนี้สามารถสรุปได้ว่า Blockly ช่วยให้การเรียนรู้การเขียนโปรแกรมเป็นเรื่องง่ายและสนุกสำหรับทุกคนนั่นเอง