Fixed Mindset คือแนวคิดหรือทัศนคติที่คน ๆ หนึ่งมีความเชื่อว่า ความสามารถและศักยภาพของคนคนหนึ่งเป็นสิ่งที่ติดตัวมาแต่กำเนิด ไม่สามารถสร้างการพัฒนา รวมไปถึงไม่สามารถทำการเปลี่ยนแปลงหรือเรียนรู้เพื่อสร้างผลลัพธ์ใหม่ ๆ ได้ โดยผู้ที่มี Fixed Mindset มักจะหลีกเลี่ยงการทำสิ่งที่เป็นความท้าทาย ไม่กล้าที่จะพัฒนาตนเอง กลัวความล้มเหลวและอุปสรรคในการดำเนินชีวิต ทั้งการเรียนรู้ การทำงาน และมองว่าความพยายามเป็นสิ่งที่ไม่คุ้มค่าที่จะทุ่มเทแรงกายแรงใจให้เกิดเป้าหมายใหม่ ๆ
เนื่องจากเพราะการที่ใครสักคนหนึ่งมีความเชื่อว่าผลลัพธ์ของการพัฒนาสิ่งต่าง ๆ เป็นเรื่องที่ถูกกำหนดไว้แล้วตั้งแต่ต้น หรืออาจจะพูดได้ว่า Fixed Mindset คือมุมมองของคน ๆ หนึ่งที่ไม่สามารถสร้างการเติบโตได้ในทุกรูปแบบ หากปราศจากความช่วยเหลือจากสภาพแวดล้อมโดยรอบ ด้วยปัจจัยที่กล่าวไปทั้งหมดนั้นทำให้คนที่มี Fixed Mindset จะไม่สามารถพัฒนาตนเองหรือใช้ชีวิตท่ามกลางอุปสรรคได้
Fixed Mindset คืออะไร?
Fixed Mindset คือวิธีคิดที่มีกรอบการใช้ชีวิตที่ไม่สามารถพัฒนาทักษะ หรือความสามารถของคนคนหนึ่งได้ โดยมีผลมาจากหลากหลายปัจจัยเช่น การล้มเหลวและไม่ได้รับแรงสนับสนุนจนคิดว่า การพัฒนาหรือแก้ไขปัญหาต่าง ๆ เป็นสิ่งที่ยาก และไม่สามารถผ่านพ้นเรื่องต่าง ๆ ที่ยากได้ โดย การมี Fixed Mindset อาจมีผลกระทบเชิงลบต่อชีวิตและการพัฒนาของบุคคลในหลายด้าน
และจะทำให้เกิดปัญหาในการดำเนินชีวิตในหลากหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นการเรียนหนังสือหาความรู้ การทำงานในอนาคต รวมไปถึงการส่งผลเสียต่อความสัมพันธ์ของคนคนหนึ่งได้ ถือเป็นวิธีคิดที่อันตราย และจำเป็นที่จะต้องระวังไม่ให้คนคนหนึ่งนั้นถูกตั้งกรอบไว้ในรูปแบบนี้
ผลกระทบของ Fixed Mindset
Fixed Mindset สามารถสร้างผลเสียอย่างมากต่อการดำรงชีวิตของคนคนหนึ่ง ไม่ใช่เพียงในการพัฒนาทักษะและการเรียนรู้ แต่สามารถสร้างผลเสียในด้านอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็น ความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง รวมไปถึงทำให้ไม่สามารถใช้ชีวิตได้เหมือนคนทั่วไป ซึ่งเป็นผลมาจากการถูกล้อมกรอบความคิดในหัวใจว่า ทุก ๆ ปัญหาและอุปสรรคนั้น เป็นสิ่งที่ไม่มีความคุ้มค่าในการแก้ไขหรือเรียนรู้ จนส่งผลทำให้ขาดความยืดหยุ่นในการใช้ชีวิต ไม่มีการพัฒนาความคิดใด ๆ เพราะ Fixed Mindset ทำให้บุคคลไม่ยืดหยุ่นในการปรับตัวกับสถานการณ์หรือปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น ทำให้ไม่สามารถรับมือกับการเปลี่ยนแปลงได้ดี
ความแตกต่างระหว่าง Growth Mindset กับ Fixed Mindset คืออะไร
คนที่ถูกล้อมกรอบทัศนคติไว้ด้วย Fixed Mindset จะมีความเชื่อว่าความสามารถและความฉลาดเป็นสิ่งที่คงที่และไม่สามารถพัฒนาให้เกิดผลที่ดีกว่าได้ เช่น คนที่มี Fixed Mindset อาจคิดว่าถ้าตัวเองไม่เก่งคณิตศาสตร์ตั้งแต่แรก ก็จะล้มเลิกความพยายามในการเรียนรู้ หรือเมื่อพบอุปสรรคก็จะไม่อยากแก้ไขปัญหาและอาจจะกล่าวโทษปัจจัยโดยรอบ ซึ่งต่างจากผู้ที่มี Growth Mindset ในทางตรงกันข้ามอย่างสิ้นเชิง เพราะผู้ที่มี Growth Mindset จะมีความคิดว่า แม้ความพยายามอาจจะไม่สร้างความสำเร็จได้ในเร็ววัน แต่ก็จะทำให้เกิดบทเรียน หรือการพัฒนาไปข้างหน้าได้
จนอาจจะทำให้คนคนนั้น สามารถเรียนรู้ และสามารถทำเป้าหมายที่ตั้งไว้ได้ หรือแม้จะไม่สามารถก้าวไปถึงเป้าหมายได้ ก็จะทำให้เกิดกระบวนการคิดใหม่ ๆ รวมถึงได้รับแรงบันดาลใจจากความพยายาม ดังนั้นจะเห็นได้ว่า ผู้ที่มี Growth Mindset จะเป็นผู้ที่มีแนวคิดที่สร้างการส่งเสริมการพัฒนาตนเองและการเรียนรู้ตลอดชีวิต ทำให้มีความยืดหยุ่นในการเผชิญกับปัญหา สามารถเติบโตและพัฒนาความสามารถได้มากขึ้น สามารถปรับตัวในสภาวะที่มีความยากลำบากได้เป็นอย่างดี
ทำไม Growth Mindset ถึงสำคัญกับเรา?
การสร้าง Growth Mindset นั้นมีความสำคัญอย่างมากและผู้ปกครองควรที่จะใส่ใจและช่วยสนับสนุนการสร้าง Growth Mindset ให้กับเด็ก ๆ เพราะว่า การมีความคิด Growth Mindset จะช่วยทำให้คนคนหนึ่งนั้นสามารถมองความท้าทายเป็นโอกาสในการเติบโตและพัฒนาตนเอง และมักจะพยายามหาวิธีแก้ไขปัญหาแทนที่จะยอมแพ้ต่อความยากลำบากตั้งแต่ก้าวแรกในการพัฒนาตนเอง และที่สำคัญที่สุดนั้นหากคนคนหนึ่งดำเนินชีวิตด้วย Fixed Mindset จะส่งผลเสียอย่างมาก
และทำให้ไม่สามารถดำเนินชีวิตได้เหมือนคนทั่ว ๆ ไป แม้จะเป็นเรื่องที่ง่าย ก็จะถูกตั้งกรอบไว้ก่อนว่าน่าจะยากจนไม่สามารถเรียนรู้หรือทำความเข้าใจได้ ดังนั้นจะสามารถทำความเข้าใจได้ว่า การเปลี่ยนมุมมองจาก Fixed Mindset ไปสู่ Growth Mindset จะช่วยปลดล็อคศักยภาพและเปิดโอกาสให้เราเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้อย่างเต็มที่
ลักษณะของผู้ที่มี Growth Mindset เป็นอย่างไร?
หากจะพิจารณาลักษณะหรือวิธีคิดของบุคคลที่มี Growth Mindset จะสามารถสังเกตได้จากหลาย ๆ ปัจจัย รวมถึงมุมมองด้านต่าง ๆ ซึ่งสะท้อนถึงความเชื่อและทัศนคติที่เอื้อต่อการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง โดยอาจจะพิจารณาได้จากข้อต่าง ๆ ดังนี้
- เชื่อว่าความสามารถและทักษะเป็นสิ่งที่สามารถพัฒนาได้ เพราะผู้ที่มี Growth Mindset เชื่อว่าความสามารถและทักษะต่าง ๆ ล้วนเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจากทั้งความพยายาม และบุคลิกส่วนตัว โดยหากไม่ใช่พรสวรรค์แล้วนั้น ยังมีโอกาสที่จะสามารถยกระดับกระบวนการเรียนรู้พร้อมทั้งพัฒนาผ่านการทดลองและความพยายามได้ นอกจากนี้ ผู้ที่มี Growth Mindset มักจะมีมุมมองว่าไม่มีสิ่งใดที่ไม่สามารถทำไม่ได้ เพียงแค่อาจจะทำได้น้อยหรือมาก ต้องทำการพยายามก่อน
- เปิดรับความท้าทายในการทำสิ่งต่าง ๆ โดยผู้ที่มี Growth Mindset ไม่กลัวที่จะเผชิญกับความท้าทายใหม่ ๆ แต่กลับมองว่าความท้าทายเป็นโอกาสในการเรียนรู้และพัฒนาตนเอง แม้จะดูเป็นสิ่งที่ยาก และอาจจะไม่สามารถทำให้เกิดความสำเร็จ แต่ในระหว่างการเรียนรู้ ย่อมมีผลดีและก่อให้เกิดสิ่งที่ดีตามมาไม่มากก็น้อย ซึ่งหากเป็นผู้ที่มี Fixed Mindset อาจจะไม่ทดลองและยอมแพ้ไปเลยตั้งแต่แรก
- เรียนรู้จากความล้มเหลวที่เกิดขึ้นในการทดลองทำสิ่งต่าง ๆ โดยคนที่มี Growth Mindset นั้นแทนที่จะมองความล้มเหลวเป็นสิ่งที่น่ากลัวหรือก่อนให้เกิดความท้อแท้ คนเหล่านี้จะเปลี่ยนแนวคิดว่าความล้มเหลวเป็นบทเรียนที่มีคุณค่า และสามารถใช้เป็นโอกาสในการปรับปรุงตนเอง
วิธีเปลี่ยนแปลงจาก Fixed Mindset ไปสู่ Growth Mindset
แน่นอนว่าบุคคลหนึ่งจะมี Fixed Mindset หรือ Growth Mindset นั้นก็มีผลมาจากการเติบโตในวัยเด็กเป็นส่วนมาก แตก็ไม่ได้หมายความว่า อาจจะสร้าง Growth Mindset นั้นจะยากจนไม่สามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงจาก Fixed Mindset ไปสู่ Growth Mindsetได้ เพียงแค่ต้องใช้เวลาและความพยายามในการปรับทัศนคติและพฤติกรรม โดยอาจจะใช้วิธีการเหล่านี้ที่สามารถช่วยให้เกิดการเปลี่ยนแปลงได้
- ฝึกฝนการยอมรับเมื่อต้องเผชิญกับความล้มเหลว โดยหากจะสร้าง Growth Mindset นั้นบุคคล ๆ หนึ่ง จำเป็นที่จะต้องมีมุมมองว่า ทุก ๆ ความล้มเหลวล้วนเป็นบทเรียน แทนที่จะมองความล้มเหลวเป็นสิ่งที่ต้องหลีกเลี่ยง ให้มองว่าเป็นโอกาสในการเรียนรู้และพัฒนา โดยไม่ว่าจะต้องเผชิญกับความล้มเหลวอีกกี่ครั้ง ให้วิเคราะห์ตนเองว่าเกิดอะไรขึ้นและเรียนรู้จากสิ่งนั้น
- พยายามฝึกฝนและเรียนรู้ทักษะใหม่ โดยอาจจะใช้การทดลองทำสิ่งใหม่ ๆ ไม่ว่าจะเป็นงานอดิเรกหรือการค้นคว้าเพื่อสร้างศักยภาพในการเรียนและการทำงาน โดยพยายามหาความท้าทายใหม่ ๆ ที่นอกเหนือจากสิ่งที่ถนัด โดยพยายามที่จะไม่กลัวความท้าทาย และใช้อุปสรรคนั้นเป็นความท้าทายเป็นโอกาสในการเติบโต ไม่ใช่สิ่งที่ต้องหลีกเลี่ยง
- รับฟังคำวิจารณ์และพยายามสร้างการเรียนรู้ผ่าน Teamwork Skills โดยที่สำคัญนั้นจะต้องมีความคิดที่ว่า มองคำวิจารณ์เป็นโอกาสในการพัฒนา เปิดใจรับฟังคำวิจารณ์จากผู้ร่วมงานหรือบุคคลโดยรอบ และใช้คำติเตียน หรือความคิดเห็นจากผู้ที่ทำงานด้วยเป็นข้อมูลในการปรับปรุงตนเอง ซึ่งในข้อนี้มีความสำคัญมาก เพราะผู้ที่มี Fixed Mindset มักไม่ชอบการทำงานเป็นทีม และชอบการหลีกเลี่ยงความคิดเห็นของผู้ร่วมงาน ทำให้ไม่ก่อให้เกิดความสามารถในการทำงานรูปแบบ Teamwork Skills
สรุป
การที่บุคคลหนึ่งนั้นเติบโตด้วย Fixed Mindset สามารถสร้างผลเสียให้กับการดำรงชีวิต รวมไปถึงการทำงานในอนาคตได้ ดังนั้นการพัฒนาตนเองให้ออกจากกรอบความคิดเหล่านี้เป็นสิ่งที่มีความจำเป็นและต้องมีการเรียนรู้จากทั้งผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจากการกระทำ ไม่ว่าจะเป็นเชิงลบหรือบวก เพื่อสามารถหาความผิดพลาดของตนเองและสามารถทำสิ่งที่ดีกว่าได้อย่างเป็นรูปธรรม